Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD), enerji krizinin sektöre etkilerini araştırdı. Bu kapsamda 119 otomotiv tedarik sanayi firmasının katıldığı bir anket düzenlendi. TAYSAD Başkanı Albert Saydam, sektördeki en büyük sıkıntının Türkiye’deki otomotiv ana sanayi firmalarının, tedarikçilere enerji maliyetlerindeki artıştan kaynaklanan fiyat farkını ödememesi olduğunu söyledi. Saydam, “Tedarik sanayinin ayakta kalabilmesi için burada müşterilerimizin çok hızlı bir düzenleme yapmasını bekliyoruz” dedi. Tedarikçiler ayrıca, hammadde üreticilerinin satışta peşine dönmesi ve vadeleri azaltmasının da büyük sıkıntı yarattığını olduğunu dile getiriyor.
Sektörde enerji krizinin Avrupa’da çok yakın zaman içinde krizin üretimi durdurma noktasına geleceğine yönelik kaygılar artıyor. TAYSAD araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 62’si, önümüzdeki kış enerji temini sıkıntısı yaşanacağını öngörüyor. Ankete katılanların yüzde 98’i enerji darboğazı nedeniyle yurtdışı müşterilerin üretimlerinde düşüş olacağını öngörürken, ankete katılanların yüzde 90’ının, yurtdışı OEM’lerde (otomotiv ana sanayi firmaları) bekledikleri üretim düşüşünün çift haneyi geçeceğini belirtmesi dikkat çekti. Katılımcıların yarısından fazlası, Eylül 2020’ye göre satılan mamul maliyetleri içinde enerji payının yüzde 200 arttığını özellikle vurgularken, yüzde 87’sinin yurt içi OEM’lerin, enerji maliyetlerinden dolayı üretim aşamasında oluşan artışın büyük bir kısmını ya da tamamını ödemediğini belirtmesi ayrıca öne çıktı. Katılımcıların yüzde 74’ünün yurt içi müşterilerinin fiyat güncelleme sıklığında iyileştirme yapmadığını belirtmesi de bir başka önemli unsur olarak dikkat çekti.
“OEM’lerle mevcut sözleşmeler maliyet yapısını karşılamıyor”
Artan enerji maliyetlerinin tedarik sanayinin bilançolarına negatif etkisine dikkat çeken TAYSAD Başkanı Albert Saydam, özellikle Türkiye’deki OEM’ler ile yapılan mevcut sözleşmelerin enflasyonun yüzde 15 gibi düşük ve stabil olduğu dönemlerden kalan uygulamalar olduğunun altını çizerek, “Yüksek enflasyonlu bu dönemde artan enerji maliyetlerinin eklenmesiyle Türk otomotiv tedarik sanayi çok ciddi kayıplar yaşıyor. Ana sanayi firmalarıyla yapılan sözleşmelerdeki uygulama ve fiyat güncelleme yöntemleri, maliyet yapımız karşısında yetersiz kalıyor. Yaptığımız üretimde yurtiçi OEM’lerin, enerji maliyetlerinde oluşan artışın büyük bir kısmını ya da tamamını ödememesi sektörün şu an en önemli sıkıntılarının başında geliyor. Tedarik sanayinin ayakta kalabilmesi için burada müşterilerimizin çok hızlı bir düzenleme yapmasını bekliyoruz” dedi.
Enerji krizinin artırdığı maliyetleri tedarik sanayi olarak tek başına üstlenmek zorunda kaldıklarının altını çizen Saydam, yaptıkları ankette TAYSAD üyelerinin yüzde 90’nın ayrıca yurt içi OEM’lerle aralarında geçerli olan ödeme vadelerinin, günümüz ekonomik şartlarıyla örtüşmediğini düşündüğünü de vurguladı. Yine aynı anket sonuçlarına göre yurt içi müşterilerinin son 1 yılda ödeme vadelerinde iyileştirme yapmadığını belirtenlerin oranının yüzde 84 olduğuna dikkat çeken TAYSAD Başkanı Saydam, “Yurt içi müşterilerle olan sözleşmeler günün gerçeklerini kapsamıyor. Daha önceden düşük maliyetli finansal araçlara erişimin mümkün olduğu dönemdeki ödeme vadelerini şu an kabul etmek mümkün değil, çünkü pek çok sebeple maliyetler arttı. Şu an en önemli şey zaman. Çok hızlı hareket etmek gerekiyor. Ana sanayilerimizin sözde iyileştirme beklentileriyle aksiyonlarını geciktirmesi tedarik sanayini ciddi anlamda yaralıyor” dedi.
“Hammaddede satın almak giderek zorlaşıyor”
Otomotiv tedarikçilerinin şikayetçi olduğu bir diğer kesim ise hammadde üreticileri. TAYSAD Başkanı Albert Saydam, anketine katılan üyelerin yüzde 88’nin hammadde alımlarındaki ödeme vadelerinin kısaltıldığını ya da peşine dönüldüğünü belirttiğine vurgu yaparak, “Tedarik sanayinin tedarikçisi olan büyük hammadde üreticileri tek taraflı olarak enerji maliyetlerini fiyatlarına ekleyip fiyatları sürekli artırırken, diğer taraftan da hammadde alımlarında satın alma koşullarını gittikçe zorlaştırıyorlar. İşte böyle bir noktada hammadde üreticileri ile OEM’ler arasında kalan tedarik sanayi, her geçen gün mali gücünü ve rekabetçiliğini kaybediyor. Bu durum da tedarik sanayi şirketlerinin yeni yatırım yapmasını engelliyor. Bütün bu olumsuz sonuçlar, bilançolara da yansıyor. Birçok üyemizin 6 ay sonrası bilançolarına baktığımızda ciddi riskler oluştuğunu görüyoruz. Hammadde üreticileri ve ana sanayi firmalarının bilançolarında sürekli iyileşmeler görünürken tam olarak iki arada bir derede kalan tedarik sanayini gelecekte zor günler bekliyor” dedi.
“Ana sanayi rekor kâr yapıyor, tedarikçi zarar”
TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca, hammadde üreticileri ve otomotiv ana sanayi firmalarının son dönemde rekor kârlılıklara imza attığını, tedarikçilerin ise bilançolarında büyük kayıplar yaşadığını dile getirdi. Kanca, şunları anlattı: “Tanınmış bir iktisatçı arkadaşım, geçen gün beni aradı. Borsaya açık tüm hammadde üreticileri ve otomotiv şirketlerinin bilançolarını incelemiş. ‘Hammadde üreticileri ve ana sanayi firmaları k kârlılıklarında inanılmaz artışlar yaşıyor. Tarihi kazanç rakamları açıklıyor. Tedarik sanayinin kar oranları hala değişmiyor. Anormal fiyat artışlarının sonunda açıkça tüketici ve tedarik sanayi kaybediyormuş. Borsadaki verilerde bunu gördüm’ dedi. Durum gerçekten de dediği gibi. Hammadde üreten firmalar vadeleri kısaltıyor, peşin tahsilat yapıyor. Enerji üreticileri de fiyatları sürekli artırıyor. OEM’ler ise sanki enflasyon yüzde 13-15 gibi davranıyorlar. Ne ödeme vadelerini iyileştiriyor ne de aldıkları ürünlerin fiyatlarını bu olağanüstü koşullara göre değiştiriyorlar. Bundan dolayı kârlar düşüyor, nakit akışımız bozuluyor. Yüksek enflasyon bizi ve tüketiciyi vuruyor” açıklamasını yaptı.