Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) seçime bir yıldan az bir mühlet kala tekrar gündeme geldi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı hususla ilgili çalışmaya başladıklarını ve bunun önümüzdeki yılın başına kadar tamamlanacağını açıkladı.
Senaryolar neler?
Anadolu Ajansı ve TRT’ye nazaran bu bahiste atılabilecek adımlardan kimileri şöyle:
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların mevcut emeklilik yaşlarının kademeli olarak düşürülmesi,
Emekli maaşlarında kesinti kabul edenlerin emeklilik tarihinin öne çekilmesi,
Erkeklerde 9 bin, bayanlarda 7 bin 200 gün prim yatıranlara emeklilik hakkı verilmesi.
EYT Derneği: Seçim materyali olmaktan yorulduk
BBC Türkçe’ye konuşan EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, bu mevzunun siyasetçilerin gündemine bir sefer daha sırf seçim yaklaşırken girdiğini hatırlattı ve “Seçim materyali olmaktan yorulduk” dedi.
Yine de bu sefer bu istikamette bir çalışma olduğuna dair resmi bir açıklama duymanın “tünelin ucunda ışık” manasına gelmesinden keyifli olduklarını söyleyen Boran, “Bizi seçim gereci haline getirmeyip inandırıcı olmak istiyorlarsa bunu bir kanunla bir günde bile çözebilirler” diye konuştu.
Boran iktidar tarafından muhatap alınmamaktan da şikayetçi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, BBC Türkçe’nin bu husustaki sorularına “Şu an çalışmamız devam ettiği için bir karşılık vermiyoruz” karşılığını verdi.
Boran, bu hususta muhalefet partileriyle yıllardır görüşme halinde olduklarını ve sıkıntılarının tahliline takviye verdiklerini, AKP ile ise sırf vilayet başkanlıkları düzeyinde görüşebildiklerini söyledi.
EYT’lerin Maltepe’de düzenlediği mitinge de ağır bir iştirak olmuştu
AKP Küme Başkanvekili Elitaş: Partimizin çalışması yok, bakanlığı bekleyeceğiz
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan AKP Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş, partisinin bu bahiste rastgele bir çalışması olmadığını, bu hususta Çalışma Bakanlığı’ndan gelecek çalışmaya bakacaklarını söyledi.
Ellerinde teknik bilgiler olmadığını belirten Elitaş, “Bu teknik bir sorun. Çalışmalarını yapsınlar, bakacağız” dedi.
Mustafa Elitaş
MHP’nin tutumu
EYT konusunda kilit pozisyondaki parti ise MHP.
Son genel seçimde bunu seçim beyannamesine koyan MHP’nin muhalefete dayanak vermesi durumunda TBMM’den bu hususta bir yasa geçebilir.
Buna misal bir durum seçimin çabucak akabinde yaşanmış, YETERLİ Parti’nin hazırladığı EYT hakkındaki araştırma önergesinin görüşülmesine CHP ve HDP ile takviye vermiş ve bu TBMM’de kabul edilmişti.
MHP önderi Devlet Bahçeli’nin Cumhur İttifakı’nın mahallî seçimde sürmeyeceğine dair açıklamalar yaptığı devirde yaşanan bu gelişmenin akabinde milletvekillerini taslağı desteklemeye yönlendiren MHP Küme Başkanvekili Erhan Usta, Bahçeli tarafından misyondan alındı.
Bu gelişmenin akabinde araştırma önergesi TBMM Genel Konseyi’ne geldiğinde AKP ve MHP’nin oylarıyla reddedildi.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay da MHP’nin emeklilikte yaşa takılanların meselelerini çözmede kararlı olduğunu fakat bunun için iktidarla uzlaşma ve mutabakat aradıklarını söylemişti.
Boran: MHP ‘Bizi iktidar yapın çözelim’ dedi
Son devirde MHP ile bu mevzuyu görüşüp görüşmediklerini sorduğumuz Boran, MHP’den “Sözümüzün arkasındayız” karşılığı aldıklarını aktardı:
“Federasyona bağlı dernek liderim makamında bir MHP Genel Lider Yardımcısı ile görüştü. ‘Niye çözmüyorsunuz?’ dedik, aldığımız karşılık ‘Siz bizi iktidar yapacaksınız ki, biz sizin hakkınızı verelim’ oldu.
“Bu saatten sonra hiç inandırıcı gelmiyor.
“MHP’nin bu sorunu çözeceğiz dediği süreç bu türlü olmamalıydı. Samimilerse Cumhur İttifakı olarak bugün yapmalılar.”
Erdoğan neden hal değiştirdi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan daha evvel EYT’lerin taleplerine net bir halde karşı çıkıyordu.
Erdoğan 2019 lokal seçimleri öncesinde yaptığı bir konuşmada, “seçimleri kaybetmelerine yol açsa bile” EYT yasası çıkmayacağını söylemişti:
“Niçin erken emeklilik? Ne vakit emekli olması gerekiyorsa o vakit emekli olsun ve parasını en hoş formuyla alsın.
“Tutturmuşlar erken yaşta emeklilik, İskandinav ülkeleri bu sistem yüzünden battı.
“Bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler.
“Milletimin ziyanına olan bir şeye seçim kaybetsek de yokum.”
EYT nedir?
Emeklilikte yaşa takılanlar, sigortalı çalışırken 8 Eylül 1999’daki bir yasal değişiklikten sonra emekli olma şartları büyük oranda değişen bireylere deniyor.
O periyot yaşananları Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Münasebetleri Kısmı Öğretim Üyesi Aziz Çelik şöyle anlatıyor:
“EYT sorunu 1999’da DSP, ANAP ve MHP koalisyon hükümeti tarafından kabul edilen ve emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı kanun ile yaratıldı. 8 Eylül 1999 gününe kadar emekçiler emeklilik için iki koşulu yerine getirmesi gerekiyordu: Bayanlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık mühleti ve 5000 günlük prim ödeme gün sayısı.
“Yapılan değişiklikle emeklilik yaşı bayanlarda 58’e, erkeklerde 60’a, prim gün sayısı ise 7000 güne yükseltildi. 8 Eylül 1999 gününden evvel işe girenler için bayanlarda 40 ile 58 erkeklerde ise 44 ile 60 yaş ortasında değişen kademeli geçiş müddeti getirildi.”
Aziz Çelik, bu yasanın periyodun muhalefet partileri olan Refah Partisi ve Gerçek Yol Partisi tarafından Anayasa Mahkemesi’ne götürüldüğünü ve iptal kararından sonra kademeli bir emeklilik yaşı düzenlemesine geçildiğini aktarıyor.
Bu yeni düzenlemede 20 yıldır sigortası yatanlar değişiklikten etkilenmese de iki yıl evvel sigortalı olmuş şahısların durumları kökten değişti.
Çelik’e nazaran o periyotta bu düzenlemeye karşı çıkan sendikalar, bugün de yaşa takılanların sıkıntılarının çözülmesini istiyor.
Dünyada örnekleri var mı?
Aziz Çelik, öbür ülkelerde de mevcut çalışanları etkileyen değişiklik yapıldığını söylüyor ve ekliyor:
“Ancak Türkiye’de yapılan değişiklik o tarihte çalışanların emekli olmalarını 15-18 yıla kadar uzattı. Öte yandan dikkat edilmesi gereken bir öbür konu ülkelerin çalışma bağlantıları rejimini bir bütün olarak ele almaktır. Yalnızca emeklilik yaşına dayalı bir karşılaştırma aldatıcı olacaktır. Beklenen ömür, yaşlıların iş garantisi ve çalışma şartları, sendikalaşma ve toplu pazarlık kapsamı da dikkate alınmalıdır.”