14 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerin ana gündemi aslında iktisat. Türkiye’nin gündeminde son dönemde deprem, parti ittifakları üzere başlıklar yer alırken, tüm bunların temelinde de iktisat öne çıkıyor. Bir yandan son yıllarda eriyen alım gücü, artan hayat pahalılığı, enflasyon, Borsa ve dolar gündemden düşmezken, uygulanan iktisat modelinin de iktidar değişirse değişeceği biliniyor. İktidarın devam etmesi halinde durum daha meçhul kalırken, son devir bilgiler olumlu olmadığından seçim sonrası Türkiye’nin iktisadında senaryolar havada uçuşuyor. Uzmanlar ne diyor?
2018 yılında değişimi başlayan lakin isimlendirilmeyen iktisat modeli, 2021 yılı sonlarında “adını koyalım” halinde Türkiye İktisat Modeli olarak uygulanmaya başlandı.
Modelde düşük faiz, ‘rekabetçi’ kur siyaseti üretim, yatırım ve ihracat odaklı uygulanmaya başlandı. Bu önceliklerin akabinde da enflasyon ve cari açıkta düzgünleşme olacağı öngörülüyordu. Fakat düşük faiz siyasetinde piyasa, konjonktürle birlikte beklentileri yapısal sıkıntıları su yüzüne çıkarınca kur patladı. Kuru tutmak için yapılanlar birbirini izledi. Bunlar da yatırımda sorun yaratırken, üretim ve ihracat tam aksisi hareket etmeye başladı. Enflasyon yükselmeye devam etti. Bunlar da kamu iktisadında de yaralar oluşturdu.
Kısaca iktisat modelinde hedeflenen ne varsa zıddı gerçekleşti. 10 Mart Cuma gecesi Resmi Gazete’de düzenlemeyle seçim startını vereceğini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, 14 Mayıs’ta Türkiye’nin seçim yapacağını belirtti.
Haliyle seçim sonrası sorgulanmaya başlandı. Bizden söylemesi ekonomistler hiç iç açmıyor. Sizin tekrar de ‘dolar yükselir mi’, ‘faizler ne olur’, ‘enflasyon düşer mi?’ üzere meraklarınız varsa buyurun birlikte bakalım.
Hazine’den dün yapılan açıklamada gündemde “ek bütçe” olduğuna yönelik haberler yalanlamıştı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, şu an için Bakanlığın gündeminde ek bütçe konusunun yer almadığını belirterek, ‘Bazı mecralarda Bakanlığımızın gündeminde ek bütçe olduğu ile ilgili haberler yer almaktadır. Bu haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Şu an için bakanlığımızın gündeminde ek bütçe konusu yer almamaktadır’ denildi.
Deprem felaketlerinin esasen yapısal problemler olan iktisatta yarattığı hasarın da büyük olması beklenirken, 2 aylık seçim sürecinde de kesenin ağzı kapanmayacak üzere görününce ekonomistler problemlerin seçim sonrasına ötelendiğinde hemfikir.
Atilla Yeşilada, Prof. Dr. Burak Arzova ve gazeteci Erdal Sağlam, bir nevi malumun ilamıyla seçim sonrası için senaryolarını açıklıyorlar.
Atilla Yeşilada, “Erdoğan Bizi Nasıl IMF’ye Mahkum Etti?” başlıklı ferdî hesabından yayınladığı görüntüde özetle, Erdoğan ya da Kılıçdaroğlu iktidarında IMF’in gelmesini muhtemel görüyor. Erdoğan’ın tekrar seçilmesi halinde “mecburiyet”, Kılıçdaroğlu’nun seçilmesi halindeyse “kolaylık” olarak nitelediği IMF’in garantör olarak Türkiye’ye hem para girişi olacağını hem de garantör ve denetleyici rolüyle iktisat siyasetlerinin uygulanmasında düzelme sağlayacağını belirtiyor.
Prof.Dr. Burak Arzova, “Seçim Sonrası İktisat Senaryoları” için mevcut halin devamının sürdürülebilir olmadığını belirtiyor. İktidarın değişmesi halinde de klasik siyasetlere dönüşle faizlerin yükseleceği lakin kademeli formda olurken, beklentilerle fiyatlamaların olağanlaşacağını öngörüyor. Doların seçim öncesi de bir ölçü üst istikametli hareket edebileceğini lakin bunun da hudutlu olacağını öngörüyor.
Ekonomist Erdal Sağlam, “İktidar Seçimden Sonra Ekonomik Tufan Hazırlıyor!” derken, katıldığı yayında, seçime kadar dalgalanmaların muhtemel olduğunu belirtiyor. Lakin piyasaların meçhullüğü sevmemesiyle bariz görünümün yanında muhalefetin piyasa dostu görünümü sergilediğini, iktidarın birebir formda devamında ise büyük sermayedarların dahi olumsuz görüşte olacağını sav ediyor.
Kısaca seçimlerden sonrası, seçime yakın süreçte anketlerin göstergeleriyle birlikte piyasa beklentilerinden daha kolay anlaşılacak. Piyasada beklentiler hala ortada olurken, bilindik bir iktisat modeli uygulayacağı bilinen Millet İttifakı ile birebir modelin devamıyla sürdürülecek lakin kaynakların sorgulandığı ve sürdürülebilir olmayan bir ortamda Cumhur İttifakı ortasında kısa vadede dertlerin yüksek olacağı görünümü ortak oluyor. Kıymetli olan kısım ise uzun vadede yatırımcıların ne istediğine bağlı olacak. Sizce ne istiyorlar?
