Türkiye’nin önde gelen sanat merkezlerinden olan ve sanatta 15’inci yılını kutlayan CerModern, sanatseverleri çağdaş sanatın değerli temsilcileri ve eşsiz yapıtlarıyla buluşturmaya devam ediyor.
Ahmet Yiğider’in “Karınca Yuvası” isimli standı 27 Şubat’ta CerModern’de kapılarını açıyor. Dilek Karaaziz Şener küratörlüğünde gerçekleşecek stant 23 Mart’a kadar izleyicilere çok taraflı bir duygusal tecrübe sunacak. Metal ve bez kullanılarak üretilen dev boyutlu heykelin spiral planı içinde gezinecek olan izleyiciler, karınca kokusunu hissedecek ve buna bir ses efekti eşlik edecek.
“Karınca Yuvası” koku ile gelen “tam-sosyal” bir canlı birlikteliğine odaklanıyor
Sanatçı Ahmet Yiğider, karıncaların toplumsal davranış gösteren muhteşem organizma olmaları ve bunun kokuyla bağı üzerine bilim ve sanat sentezli çalışmalar yürütüyor. Karıncaların avlanma, besin bulma, stoklama, güvenliği sağlama, savaşma, toplumsal kurallara ahenk ve uymayanları cezalandırma aksiyonları; feromon salgılanması ve karşı tarafın bunu algılamasıyla sağlanır. Yiğider, tasarladığı cam tüp içindeki kokusuz deney alanlarında karıncaların farklı gerilim düzeylerinde etkileşimleri gözlemekte ve tüp içerisine yayılan uçucu molekülleri hem duyusal hem de analitik kimya prosedürleriyle inceleyerek moleküler bileşimini anlamaktadır. Karıncanın beden dokusunda gerçekleştirdiği moleküler ayrıştırmada 1000’den fazla çeşitte molekülün bilgisine ulaşmıştır. Yiğider’e nazaran bu bilgi, tabiatın dev bir ansiklopedisini temsil ediyor.
Yiğider, ömrün ve canlılığın en temel belirtilerinden biri olan “koku” faktörünü ileri teknoloji kullanarak bilimsel yolla tahlil ediyor ve kokuyu oluşturan moleküler bileşenlere ulaşıyor.
Yiğider’in kavramsal çalışmalarında kullandığı Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi (GC-MS), incelenen uçucu bileşiklerin moleküler yapısını anlamak için ileri teknoloji aygıtların kullanıldığı bir analitik kimya usulüdür. Kimya, biyoloji, genetik üzere tabiat bilimlerinin yanı sıra kriminoloji üzere özel alanlarda da kullanılmaktadır. Ahmet Yiğider yeni stant projesi hakkında şunları söylüyor:
“Analitik kimya metotlarıyla tespit ettiğim uçucu moleküllerin bir kısmı karınca salgılarının olfaktif karakteri hakkında ipucu veriyor. Sonraki süreçte bu karmaşık molekül dökümünü ve duyusal tahlil bulgularımı birleştirerek insanoğlunun tecrübesine açık bir “karınca kokusu” bileşimi oluşturabildim. Çıplak gözle görebildiğimiz en küçük vücutlardan biri olsa da tabiatın en büyük hayvansal biyokütlesine sahip karınca çeşidi ve insan ortasında sessiz bir anlatıya, bir fısıltıya dikkat çekmek istedim.”
Ahmet Yiğider, bienal için ürettiği son yapıtında “insan” kokusuna odaklanmıştı
Ahmet Yiğider’in 2024’te 9. Çanakkale Bienali için ürettiği “İncir, İnsan, Toprak” isimli yapıtı, yeri pamuk ipliği sarkıtları ve koku molekülleriyle bölüyordu. Bir tarafta incir kokusu toprak kokusuna; başka tarafta insan kokusu toprak kokusuna dönüşüyordu. İzleyici bu kokular ortasındaki geçişleri deneyimleyebildi. Sanatçı bu proje için “insan” kokusunu yaratırken, bilhassa dördüncü ve beşinci ay evrelerinde bebekler üzerinde (ebeveynlerinin gözetiminde) deneyler yürüttü. İnsan kokusunu belirleyen kıymetli etkenlerden birisi besinler olduğundan Yiğider, bu deneylerde hala anne sütüyle beslenmenin baskın olduğu evreleri tercih ediyor. Bebeğin gece uykusunda boyun bölgesine yerleştirilen kokusuz özel kumaş kesimlerini, “GC-MS” tekniği ile inceleyerek bebek kokusunu oluşturan aldehitler ve başka uçucu molekülleri sanat yapıtının deneyimlenebilen kesimi haline getirdi.
“Heykelde Duyusallık ve Karınca Yuvası: Ahmet Yiğider” isimli kitap, CerModern standına paralel olarak yayınlanacak. Masa Yayınevi’nin yayın hayatına kazandırdığı kitap dört farklı muharririn ele aldığı kısımlarda “koku ve kokunun sanattaki yeri, Karınca Yuvası yapıtı ve Ahmet Yiğider’in heykelindeki duyusallık” hususlarını ele alıyor. Kitabın muharrirleri Alistair Hicks, Emre Zeytinoğlu, Vedat Ozan ve tıpkı vakitte editörlüğü üstlenen Dilek Karaaziz Şener‘den oluşuyor.