Türkiye’de ayçiçeğinde hasadın başlamasıyla çekirdek fiyatları düşme eğilimi gösterirken, yurt dışında da Rusya’nın ihracatta vergi oranlarını düşürmesiyle ham yağ fiyatlarında yaklaşık 400 dolarlık düşüş yaşandı.
Sektör temsilcileri bunun yanı sıra yurtiçinde bölgelere nazaran fiyat farklılığın oluştuğunu belirterek, çiftçinin ortalama çekirdek üretim maliyetinin 10 bin TL civarında olduğunu ve Orta Karadeniz bölgesinde tüccarların çiftçiden tonunu 9000-9250 TL’den aldığını tabir ediyorlar. Geçtiğimiz hafta ham ayçiçek yağına getirilen yüzde 10’luk gümrük vergisinin bölümde olumlu karşılanırken, geç kalınmış ve yetersiz bir tedbir olduğunu belirtiliyor.
Agrolino Türkiye İdare Heyeti Lideri Şaban Buttanrı, gümrük vergilerinin ton başına 200 dolar düzeyinde olması ve tıpkı vakitte çekirdek ithalatına da vergi getirilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’de bu yıl yaklaşık 2 milyon ton çekirdek üretimi beklendiğini aktaran Buttanrı, bu türlü devam etmesi halinde seneye kelam konusu sayının muhtemelen 1 milyon tona gerileyeceğini söz etti. Buğdayda ton başına ödenen bin TL’lik primin çekirdekte 2 bin TL olarak ödenmesinin çiftçiyi rahatlatacağını belirten Buttanrı, böylelikle birliklerin yüksek fiyatlarla alınan eserden ziyan etmesinin engellenmiş olacağını söyledi.
SANAYİCİ İTHAL ÇEKİRDEĞİ DAHA UCUZA ALIYOR
Ayçiçeğinde bir öteki sorunun birlikler ortasındaki fiyat farkı ol duğunu kaydeden Buttanrı Karadeniz Birlik tarafından yüzde 40’lık ayçiçeğin tonuna 10 bin 500 TL, Trakya Birlik’in 12 bin TL fiyat açıkladığına dikkat çekti. Çiftçinin girdi maliyetinin 10 bin TL civarında olduğunu lisana getiren Buttanrı, “Geçen dönem çekirdek fiyatları tonu 5 bin TL ile başladı. Lakin, Rusya-Ukrayna savaşının akabinde milletlerarası yağ ve güç fiyatlarının artması nedeniyle çekirdek fiyatları 16 bin TL’ye kadar çıktı. Bunu gören çiftçi mısır, buğday ve pancar yerine çekirdek ekimine yük verdi. Lakin memleketler arası piyasalarda, palm yağı ve soya yağı fiyatlarının da düşmesi ile çekirdek fiyatları da düştü. Her ne kadar çekirdek fiyatı 12 bin TL olarak açıklansa da şu an birçok bölgede çekirdek çiftçiden 10 bin TL bandından alınıyor. Bu fiyatların değişmesi için ya marketlerdeki yağ fiyatlarının artması lazım ya da çiftçiye, buğdayda olduğu üzere dayanak verilmesi lazım. Zira birlikler ve Konya Şeker, malın yalnızca bir kısmını, ziyanla bile olsa alabilir. Geri kalan kısmını kırıcı, yağ fabrikası alamaz. Zira ithal çekirdek daha ucuz yahut bu fiyatlardan alırsa net olarak ziyan ediyor” dedi.
2000 BİN TL DAYANAK BEKLENİYOR
Ham ayçiçek yağı fiyatlarının tonu 2000 dolardan 1200 dolara gerilediğini aktaran Buttanrı, bu düşüşün çekirdek fiyatlarını düşürdüğünü bildirdi. Bu mevzuda hiç bir tedbir alınmadığını ve tek hedefin yağ fiyatlarını markette ucuz tutmak olduğunu tabir eden Buttanrı, bunun yerine marketteki yağ fiyatlarını makul düzeyde tutup, gereksinimi olan insanlara ucuz yağ temin edilebileceğini söyledi. Buttanrı, genelde çekirdek-buğday paritesinin son 10 yılda 1.8 ile 2.2 ortasında değiştiğini aktardı. Türkiye’nin asgarî çekirdek muhtaçlığının 3 milyon ton olduğunu açıklayan Buttanrı, ortalama 1,5-1,7 milyon ton üretildiğini, bu yıl ise 2 milyon tona yakın üretim beklendiğini aktardı. Buttanrı, şu an ton başına 1500-2000 TL prim ödenmesi halinde çiftçilerin rahatlayacağını söyledi.
YAĞ FİYATLARI 1200 DOLARIN ALTINA DÜŞTÜ
İç pazarda fabrikaların ayçiçek çekirdeğini 10 bin 250 TL’ye aldığını tabir eden Solventum İdare Konseyi Lideri Onat Angı, Trakya Birlik’in 40 yağ bazlı çekirdeği 12 bin TL, Tarım Kredi’nin ise 11 bin 500 TL’ye aldığını söyledi. Şu anda hasadı yapılan eserin yüzde 95’ini bu iki kurumun aldığına dikkat çeken Angı, “Yurtdışından yüklü ham yağ alınıyor ve tonu 1180-1190 dolar bazında alım süreçleri oldu. Ayçiçeği piyasasında yıl içinde mayıs ayında 2.100 dolara kadar çıkan fiyatlar, temmuz başında evvel 1.800 dolara daha sonra süratlice 1.250 dolara kadar geriledi. Ağustosta reaksiyon alımlarıyla tekrara 1.490 dolara kadar çıkan fiyatlar, eylül ayı başı prestijiyle tekrar süratlice düştü ve 1.200 doların altını gördü” dedi.