İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekip Avdagiç, Türkiye’nin demokratik olgunlukla geçen bir seçim sürecini geride bıraktığını ve bu periyodun yurtdışından en az Türkiye’deki kadar yakından takip edildiğini belirtti. Avdagiç, ‘‘Seçimin çabucak akabinde iktisat ismine müspet sinyaller geldi. Dost ülkelerin yatırım iştahı arttı. Yabancı yatırımcının evvel borsaya ve iç borçlanma senetlerine sonra direkt yatırıma gelmesini bekliyoruz. Borsada bölüm ayrımı yapmaksızın Türkiye’deki birçok şirketin bedeli nazaran çok cazip bir noktada. Makro istikrarlar yabancı yatırımcı açısından beklentilere uygun hale gelirse borsaya çok süratli bir giriş olacağını öngörüyoruz’’ dedi.
İş dünyası yılın birinci yarısını nasıl tamamladı?
2023’e girerken en kıymetli gündemimiz seçimdi fakat maalesef 6 Şubat’ta yaşanan zelzele bu gündemi çok farklı bir noktaya taşıdı. Seçimler ise Dünya demokrasi tarihinde örneği çok az olan iştirak oranlarıyla tamamlandı. Batı Avrupa’da bazen yüzde 50’lerin bile yakalanmadığını görüyoruz. Bu seçimlere bu kadar yüksek bir iştirakle ve ona bağlı olarak bir demokratik olgunlukla gerçekleşmiş olması çok kıymetliydi. Sonuç da önümüzdeki devirde daha istikrarlı ve siyasetlerin daha kararlılıkla sürdürülebileceği bir periyodun başlangıcı oldu. Seçimi bitirdik ve artık tekrar asli gündemimize geri dönmemiz gerek.
Ne olmalı asli gündemimiz?
Türkiye 600 milyar dolarlık dış ticaret hacmi ve bölgesindeki politik süreçlere tesiriyle dış dünyayla her zamankinden daha fazla iç içe. Münasebetiyle biz bütün bu iç süreçlerin yanında yurtdışındaki süreçleri de dikkatle takip ediyoruz. Çin’in ihracatındaki yavaşlama bir negatif öge olarak önümüze çıkıyor. Çok küçük eksilerle bile olsa Almanya’nın teknik resesyona girmesi olumlu bir işaret değil. Biz de değerli bir kısmı sarsıntı tesiri olmakla birlikte, kurların ve dış piyasalardaki daralmanın da tesiriyle birinci 5 ayda ihracatımızı yalnızca binde 2 arttırabildik. Kesinlikle ve kesinlikle ihracat büyümesini, Türkiye’nin büyüme sayısının üzerine çıkarmalıyız.
İÇ TÜKETİM KÖRÜKLENDİ
Sizce kurlar buna uygun mu şu anda?
Kurun, biraz daha bu düzeltme hareketini devam ettirip bir makul bir yere oturması, ihracatçının üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Tıpkı vakitte tüketimi körükleyen ithalat artışını da frenleyecektir.
İç tüketimdeki artış, olması gerekenin üzerinde mi?
Kredi kartı endekslerine nazaran birinci 5 ayda ferdî tüketimde enflasyonun çok üzerinde bir artış var. Tüketicide bir harcama refleksi var. Bu çok sağlıklı değil. Büyümede bunun yerine yatırımların ve ihracatın tesirini koymamız gerekiyor. 2022 yılında aşikâr bir tasarrufu yahut artı geliri olan beşerler, bunu yatırıma yönlendirdiklerinde gerçek kayıp yaşadıkları için tüketimle sarf etmeye yöneldiler. Ya da tüketim üzerinden yatırım yapmaya başladılar. Mesela otomotiv araba satın aldılar.
Rekor artışlar var değil mi araba satışlarında?
İlk beş ayda Türkiye otomotiv tarihinin en yüksek satışı gerçekleşti. Arabada yüzde 67, ticarilerde yüzde 74’lük satış artışı görüldü. Lakin piyasadaki insanlara sorarsanız hala ‘araç bulamıyoruz’ diyorlar. Halbuki arzda inanılmaz bir yükseliş kelam konusu. Bu, elimizdeki kaynakları rasyonel olmayan bir halde kullanmaya başladığımız manasına geliyor. Tasarruf sahibinin tasarrufunu formasyonel araçlarda değerlendirebileceği kanalları tekrar oluşturmamız çok değerli. Bu tüketimi olması gereken düzeye bu çekecektir.
BORSADAKİ ŞİRKETLERİN BEDELİ ÇOK CAZİP NOKTADA
İlk etapta yurtdışından evvel nerelere yatırım gelir?
Hemen yarın şu gelecek demek çok gerçekçi olmaz. Bu bir süreç. Öncelikle bir portföy yatırımı olarak Türkiye bir giriş olacaktır. Borsaya ve devlet iç borçlama senetlerine giriş olur. Ondan sonra greenfield dediğimiz direkt yatırımlar harekete geçer.
Peki sizce Türkiye’de hangi bölümler cazip şu anda?
Valla borsalar üzerine baktığınız vakit dal ayrımı yapmaksızın Türkiye’deki birçok şirketin kıymeti olduğuna nazaran çok cazip bir noktada. Hasebiyle makro istikrarlar onlar açısından beklentileri uygun hale gelirse evvel borsaya çok süratli bir giriş olacağını öngörüyoruz. Biliyorsunuz oradaki yabancı hisseleri çok azaldı. Süratli bir geri dönüş olabilir.
HER GÜN EN AZ 50 SAYFA OKUMA KURALIM VAR
EN kıymetli kuralım güne erken başlamak. Sabahın rahmetinden istifade etmeye çalışıyorum.
GÜNÜMÜN en değerli kısmı çalışmakla geçiyor.
KENDİ işimize karşı da sorumluluğumuz var. Hasebiyle özel program yoksa günün birinci kısmı şirkette geçiyor. Daha sonra günün ilerleyen kısmında İTO’ya geçiyorum yahut katılmam gereken toplantılara gidiyorum.
SINIRLI da olsa kendime vakit ayırdığım vakit biraz yürüyüş yapmayı seviyorum.
KENDİME koyduğum bir kural var, her gün en azından 50 sayfa kitap okumaya çalışıyorum. Bilhassa yakın tarihle ilgili ve günlük ekonomik süreçlerle ilgili kitaplar ilgimi çekiyor.
ANADOLU Yakası’nda yaşıyorum. Oranın dinginliğini seviyorum. Bence Bağdat Caddesi’nin farklı bir havası var. Lakin İstanbul’un bence en hoş yeri Suriçi.
Şakip Avdagiç Togg’u birinci deneyen isimlerden biri.
“Deprem felaketinden sonra maalesef çokça cilalı laflar söylenmiş olmasına karşın Batılı dostlarımızın şu ana kadar verdiği net katkı çok mütevazi. Ben sayı olarak söylem etmeyeyim lakin yaşanan felaketin büyüklüğünü dikkate aldığınız vakit kendi yağımızla kavruluyoruz diyebilirim.”
“İstanbul kültür sanat alanında önemli bir süratle üste gerçek çıktı. Son periyotta çok hoş müzelerimiz açıldı. İstanbul Fotoğraf ve Heykel Müzesi, İstanbul Çağdaş, Pera Müzesi, AKM hepsi çok pahalı yapılar. Herkesi biraz telefon ekranlarından çıkıp İstanbul’un hoşluklarını keşfetmeli.”
“Konut kredisi yalnızca ve yalnızca yeni konutlara verilmeli. İkinci el konutlara asla kredi verilmemeli. Zira ikinci ele verdiğiniz vakit yalnızca mevcut konutun el değiştirmesini sağlıyorsunuz. Yeni bir kapasite oluşturmuyorsunuz.”
‘STRATEJİK YATIRIM PAKETİ’ BEKLENTİMİZ VAR
Yeni kabine açıklandıktan sonra piyasada olumlu bir rüzgâr hissediliyor. Bilhassa Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek coşkuyla karşılandı. İş dünyasının yeni kabineden beklentileri nedir?
Mehmet Bey’in gelmesiyle hem yurtiçin hem yurtdışında olumlu bir algı oluştu. Yalnızca Mehmet Şimşek Bey’i değil, kabinenin tamamı da çok olumlu karşılandı. Liderimiz da bu etkiyi perçinledi. Tüm kabineye baktığınız vakit önümüzdeki periyodun daha makul ve başarılı bir devir olacağını varsayım ediyoruz. Türkiye’nin süratli bir biçimde tekrar rezervlerini arttıran, ihracatı arttıran, tüketimi makul noktaya çeken ve elindeki kaynakları daha çok yatırım ve buna bağlı olarak ihracat altyapısına yönlendirmeye çalışacağı bir periyoda girmesi gerekiyor.
İlk etapta nasıl bir adım atılmalı?
Türk ihracatçısı önemli halde ithalata bağımlı. Hasebiyle bizim ihracatı artırırken bir taraftan da ithal ettiğimiz eserlerin üretimini teşvik etmemiz lazım. Yani Türkiye’nin ithalatının çok yüksek olduğu petrokimya, plastik ham hususları üzere bir kadro eserlerin yurtiçindeki üretimini artırmamız gerekiyor. Ülkenin birtakım stratejik muhtaçlıkları da olabilir. Onları da dikkate alan bir ‘stratejik yatırım paketi’ açıklanması istikametine bir beklentimiz var. Tüketici kredilerinin de tüketimini arttıracak değil, fakat zorunlu gereksinimlerde kullanılabilecek bir araç haline gelmesi gerekiyor. Zira tüketici kredileri araba, bilgisayar, telefon üzere ithalatı körükleyen eserler için kullanılıyor.
İSTANBUL BİRİNCİ KERE NÜFUSUNDAN FAZLA ZİYARETÇİ AĞIRLAYACAK
İstanbul’da UEFA’yla birlikte önemli bir turizm hareketi başladı. Bu hareket sürdürülebilir mi?
UEFA finali için İstanbul Havalimanı’na 200’e yakın özel jet indi. Rekor sayıda uçak geldi. İstanbul olarak artık şimdiye kadar yapılan altyapı yatırımlarının geri dönüşlerinin alınacağı noktadayız Birinci 5 aylık datalara baktığımız vakit, inşallah bu sene İstanbul birinci kere tarihinde nüfusundan daha fazla ziyaretçi ağırlayacak. 19 milyon konuk bekliyoruz. Turizm Bakanlığının öngörüsüne nazaran 18 milyar dolarlık da bir turizm geliri öngörülüyor. Kayda girmeyen kısmıyla birlikte biz bu sayının 23-25 milyar bandında olacağını öngörüyoruz. Ki bu da Türkiye’nin dış ticaret istikrarlarına çok önemli bir katkı demek. İstanbul için çok bereketli bir turizm dönemine girdik diyebilirim.
İSRAİL’DEN TÜRK GİRİŞİMCİLERE DAVET VAR
Yabancı yatırımcılarda da seçimden sonra misal bir eğilim gözlemliyor musunuz?
Azerbaycan’ın ulusal günü hasebiyle bir resepsiyondaydık. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Başkonsolosu geldi. Kolumdan tuttu, ‘Sayın Lider biz artık çok tesirli kümeleri getirmeye başlıyoruz. Bunlar muhakkak kesimlerde Türkiye’de inceleme yapmak ve harekete geçmek istiyorlar’ dedi. Bilhassa dost ülkelerden birinci halkadan başlayarak, hem Körfez’den hem de başka ülkelerden Türkiye’ye karşı bir olumlu bir sempatinin olduğunu söz etmek istiyorum. Gerek geçen hafta burada İsrail’den çok değerli iş dünyası temsilcilerini barındıran bir kümeyle bir ortaya geldik. Onlar da hem Türkiye’ye yönelik yatırım isteklerini anlattılar. Hem de Türkiye’nin Türk müteahhitlerini İsrail’de başlayacak olan birtakım yeni büyük yatırımlara davet etmek istediklerini söylediler.
Ne üzere yatırımlar?
Mesela İsrail’de yüksek ölçüde doğalgaz bulundu ve 780 megavatlık bir santral inşa edilecek. Bunun için Türk yatırımcılarını davet ediyorlar. Hasebiyle kaliteli bir seçim periyodu geçirilmiş olması, seçimden sonra istikrarlı bir devrin ortaya çıktığının resmi, gerisinden da inşallah Mehmet Şimşek Beyefendi ve takımının de oluşturacağı yeni ekonomik istikrar paketiyle hakikaten önümüzdeki günler için iyimseriz. Yabancı yatırımcılar bu sinyalleri şimdiden almış durumdalar.
KONUTTA AMORTİ MÜHLETİ 40 YILA KADAR ÇIKTI
İstanbul’da konut sorunu hâlâ devam ediyor. Bu bahis kısa vadede tahlile kavuşur mu
Ekonomide 101 dersi vardır. Arzla talebin kesiştiği yerde fiyat oluşur. Yani arz azalır, talep artarsa fiyat yükselir. Son yıllarda dilek edilen düzeyde konut üretemedik. Buna bağlı olarak bir arz sorunuyla karşı karşıyayız. Bir de konut maliyetlerindeki süratli artışa bağlı olarak konut fiyatları yükseldi. İstanbul’da bir dairenin kira ile geri dönüş oranı 30-35 yıl, hatta kimi yerlerde 40 yıllara kadar çıktı. Batı Avrupa’da bunun olağan ortalaması 18 yıldır. Burada yapmamız gereken konut arzını süratlice arttırmak. Bu toplumsal konut olayında çok ciddiye almamız gerekiyor. Toplumsal denetim üretirken de belirli bir standardı oturtmamız gerek. 130-140 metrekarelik toplumsal konut olmaz. Çocukluğumda bir müddet ailemle Almanya’da kaldık. Babam yüksek mühendis olarak çalışırken çalıştığı şirketin bize verdiği lojman 65 metrekareydi.
Şekip Avdagiç KİMDİR?
1959 yılında Zenica’da (Bosna-Hersek) doğan Şekib Avdagiç, Almanya-Köln’de başladığı birinci öğretimine İstanbul’da devam etti. Birinci ve orta eğitimini İstanbul’da tamamladı. 1982 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Makina Mühendisi olarak mezun oldu. 1988’de İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletmecilik İhtisas Programı’nı derece ile bitirdi. Otomotiv endüstrisinde faaliyet gösteren bir şirketin İdare Şurası Başkanlığını sürdüren Avdagiç 1990 yılında MÜSİAD’ın kuruculuğunu yapan heyette vazife aldı ve 2000 yılına kadar Genel Lider Yardımcısı olarak vazife yaptı. Mart 2009-2013 ortasında İTO İdare Heyeti Lider Yardımcısı olarak misyon yapan Avdagiç, Mayıs 2013 – 2018 ortasında kurumda meclis lideri olarak misyon yaptı. Nisan 2018’den bu yana İTO’da İdare Heyeti Lideri olarak misyon yapan Avdagiç, İngilizce ve Boşnakça biliyor.