Rusya’nın gaz ihracatını azaltması global piyasada fiyatların artmasına neden oldu. Moskova ise enerjiyi “siyasi silah” olarak kullandığı argümanlarını reddediyor.
Kuzey Akım 1, Rusya’nın St. Petersburg kıyısından başlayıp Baltık Denizi’nin altından geçerek kuzey doğu Almanya’ya uzanan 1.200 km uzunluğunda bir boru çizgisi.
Kuzey Akım 1 nedir, ne kadar gaz taşıyor?
2011’de kullanıma giren sınırdan Almanya’ya yılda 55 milyar metreküp gaz akışı oluyor.
Hattın sahibi ve işletmecisi, Rus devlet şirketi Gazprom’un en fazla hisse sahibi olduğu Nord Stream AG şirketi.
Almanya daha evvel bu hatta paralel olarak Kuzey Akım 2 boru sınırının inşasını da onaylamış, lakin biten sınırın açılışını, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle durdurmuştu.
Rusya gaz akışını nasıl kesti?
Gazprom Mayıs ayında Belarus’tan Polonya’ya giden ve oradan da Almanya ve öbür Avrupa ülkelerine teslimatı sağlayan bir boru çizgisini kapattı.
Haziran’da da Kuzey Akım 1 üzerinden gaz akışını yüzde 75 azaltmıştı.
Temmuz’da bakım gerekçesiyle sınırı 10 günlüğüne kapattı.
Açtıktan kısa bir mühlet sonra da arızalı aygıtlar gerekçesiyle gaz akışını kapasitenin yüzde 20’sine indirdi.
Bu haftadan itibarense bu çizgi üzerinden Avrupa’ya gaz akışını tümüyle kesti.
Hat neden kapatıldı?
Kuzey Akım boru çizgisini kapatma nedeni olarak Rusya artık de türbinlerden birinde sızıntı tespit edilmesini öne sürüyor.
Fakat gaz türbinini üreten Siemens Güç şirketi, bu çeşit sızıntıların “normalde türbinlerin çalışmasını etkilemediğini” belirtti.
Bruegel güç şirketinden güç siyasetleri uzmanı Ben McWilliams, boru çizgisini kapatmak için bunun yasal bir sebep olmadığını belirterek, “Eminim ki bu Putin’in gaz fiyatlarını manipüle edip Avrupa güç sistemleri üzerinde baskı oluşturmak için yaptığı son manevra” diyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in sözcüsü de doğalgaz boru çizgisi kesintilerinde Batı yaptırımlarının rol oynadığını söyledi.
AB, Şubat ayından bu yana Rusya’ya güç dalı de dahil olmak üzere bir dizi yaptırım uyguladı.
Ancak AB sözcüsü BBC’ye yaptığı açıklamada, gazı Avrupa’ya taşımada gereken teknolojinin yaptırımlardan etkilenmediğini söyledi.
Gazprom eksik dokümanların kimi gaz türbinlerinin bakımını engellediğini belirtti; fakat Siemens Güç ilgili evrakları temin edemediği savını reddetti.
Bu durum Avrupa’ya nasıl ziyan veriyor?
Başta Almanya olmak üzere Avrupa, güç gereksinimini karşılamak için tarihi olarak Rus gazına bağımlı oldu.
Rusya Temmuz ayında arzı kısacağını açıkladığında, bir gün içinde Avrupa’daki toptan gaz fiyatları yüzde 10 arttı.
İngiltere Rusya’dan çok az gaz ithal etmesine karşın, gaz fiyatları global olarak belirlendiğinden şu anda geçen yılın tıpkı devrine kıyasla yaklaşık yüzde 450 daha yüksek.
Crystol Güç’ün CEO’su Carole Nakhle, “Piyasa şu anda o kadar sıkı ki, arzdaki rastgele bir aksama gaz fiyatında daha fazla artışa neden oluyor” diyor:
“Bu durum Avrupa ekonomilerinde yavaşlamaya neden olabilir ve resesyona hakikat gidişi hızlandırabilir.”
Avrupa gaz kesintilerine nasıl reaksiyon veriyor?
Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy Rusya’yı “Avrupa’ya karşı aleni bir gaz savaşı” yürütmekle suçladı.
Enerji Enstitüsü’nden Kate Dourian da “Rusya gazı giderek daha fazla silah olarak kullanıyor” diyor.
“Hala bir güç muhteşem gücü olduğunu ve Avrupa’nın kendisine uyguladığı yaptırımlara misilleme yapabileceğini göstermeye çalışıyor.”
Rusya Ukrayna’yı işgal etmeden evvel Almanya doğalgazının yüzde 55’ini Rusya’dan alıyordu. Bunu yüzde 35’e düşürmeyi başardı ve ithalatı büsbütün sona erdirme kelamı verdi.
Bunun bir modülü olarak Norveç ve Hollanda’dan alternatif gaz tedarik etmeye çalışıyor.
Almanya ayrıyeten kömür kullanımını arttırıyor ve olumsuz çevresel tesirlerine karşın kapatmayı planladığı elektrik santrallerinin ömrünü uzatıyor.
İtalya ve İspanya ise Cezayir’den daha fazla gaz ithaline yönelmiş durumda.
AB, üye devletlerin gaz kullanımını yüzde 15 oranında azaltmasını öngören bir muahede yaptı.
Alman hükümeti bu kış kamu binalarında aydınlatma ve ısıtma emelli güç tasarrufu ile gaz kullanımını yüzde 2 oranında azaltmayı umuyor.
İspanya ve İsviçre de benzeri kurallar getirirken, pek çok Avrupa vatandaşı da kendi çapında adımlar atıyor.
Crystol Güç’ten Nakhle şöyle diyor: “Almanya’da, beşerler odun sobası satın alıyor ve güneş panelleri kuruyor. Herkes gaz kullanımını azaltmak için harekete geçiyor. “İnsanların gaz kıtlığı ihtimalini ne kadar ciddiye aldıklarını hafife almamalıyız.”