Kimya dalının Türkiye’deki ilk kadın öncüsü ve çağdaş bilimin ülkemizdeki önde gelen isimlerinden olan Remziye Hisar, Google’da Doodle oldu. tam 30 yıl önce 1991 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, eğitim alanında yaptığı öncü çalışmalardan dolayı Remziye Hisar’a Hizmet Ödülü’nü vermişti.
REMZİYE HİSAR KİMDİR?
Ünlü kimyager Remziye Hisar, Genç , çağdaş bilimin öncüsü ve kimya çalışmalarının da ilk kadın ismi olarak anılır. Cumhuriyet dönemi Türkiyesinde çağdaş bilimin öncülerinden ve kimya mesleğinin Türkiye’deki ilk kadın öncüsü olarak kabul edilen Remziye Hisar, 1902 yılında Üsküp’te dünyaya geldi. İstihkam yarbayı Salih Hulusi Bey ile Ayşe Refia Hanım’ın dört kızından biri olan Rezmiye Hisar’ın ailesi Meşrutiyetin ilanından bir yıl sonra İstanbul’a göç etmiştir.
TÜRK KİMYAGER REMZİYE HİSAR’IN EĞİTİM HAYATI
Remziye Hisar, Davutpaşa’daki üç yıllık mekteb-i iptida-i’yi, bir yılda henüz dokuz yaşında iken tamamladı. Eğitimine İttihat ve Terakki Mektebi ve Emirgan İnas Rüştiyesi’nde devam eden Remziye Hisar, çok sevdiği Türkçe öğretmeninin İstanbul Darülmuallimatı’na (Kız Öğretmen Okulu) transfer olması üzerine, öğrenimini bu okulda sürdürdü.
15 Temmuz 1919 tarihinde okulun Darülfünun’a hazırlamak üzere oluşturduğu iki sınıflık bölümünden birincilikle mezun olan Remziye Hisar, Darülfünun’un kimya bölümüne kaydını yaptırdı. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden ayrı saatlerde ders aldığı bu dönemde, kimya bölümündeki üç kadın öğrenciden birisi idi.
REMZİYE HİSAR EVLİ MİYDİ?
Bakü’de açılacak bir okulda öğretmenlik yapmak üzere İstanbul’dan kadın öğretmenler talep edilmesi üzerine hocalarından Sarıklı Vehbi Bey himayesinde beş okul arkadaşlarıyla birlikte 15 Aralık 1919’da İstanbul’dan ayrılıp Azerbaycan’a gitti. Sovyet Rusya’nın Azerbaycan’ın bağımsızlığına son vermesine kadar bir erkek lisesinde ders verdi. Orada bir kız öğretmen okulunun açılmasıyla ilgili verilen bir toplantıda Yüzbaşı Doktor Reşit Süreyya Bey ile tanıştı. 20 Nisan 1920’de onunla evlendi ve aynı yıl eşi ile birlikte İstanbul’a döndü.
REMZİYE HİSAR’IN ÇOCUĞU VAR MI?
Ertesi yıl, oğlu Feza Gürsey’i dünyaya getirdi.
Türkiye’de Türk Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği bu dönemde Çukurova bölgesinin Fransızlar’dan geri alınması üzerine kendisi Adana’da Darülmuallima’ya müdür olarak, eşi ise kolordu doktoru olarak tayin oldu. Bir buçuk yaşındaki oğlunu annesine bırakarak Adana’ya gitti.
SORBONE ÜNİVERSİTESİ’NDE KİMYA EĞİTİMİ ALDI, MADAM CURİE’NİN ÖĞRENCİSİ OLDU
Cumhuriyetin ilanından sonra istifa etti ve tedavi amaçlı olarak Paris’te bulunan eşinin yanına gitti. Paris’te Sorbone Üniversitesi’nde kimya eğitimine başladı. Langevin ve Madam Curie gibi çok tanınmış bilim insanlarının öğrencisi oldu. Eğitiminin ikinci yılında Milli Eğitim Bakanlığı bursundan yararlanma hakkı elde etti.
Pasteur Enstitüsü’nü takip ederek biyokimya sertifikası aldı. Doktorasına başlayacağı dönemde bursu kesilince Erenköy Kız Lisesi’ne kimya öğretmeni olarak atanınca yurda döndü. 1924’te kızı Deha Gürsey’i dünyaya getirdi.
PARİS’TE DOKTORA YAPTI
1930 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurtdışı doktora bursundan yararlanarak doktorasını yapmak üzere yeniden Paris’e gitti. Eşinden boşanan ve Paris’e çocukları ve kardeşiyle giden Remziye Hisar, 1933 yılında doktora tezini tamamlayarak Türkiye’ye döndü.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ VE İTÜ’DE DERS VERDİ
1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde kimya ve fizik kimya dersleri verdi. 1936 yılında bir süre için üniversiteden ayrıldı; Hıfzıssıhha Müessesesi Farmakodinami Şubesi’nde Kimya Mütehassıslığı görevinde bulundu.
1942-1947 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde görev yaptı. 1947 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Kimya Kürsüsü’ne atandı. 1955 yılında Fransa’da “Officiel d’Academie” nişanı’na layık görüldü. 1959 yılında profesör oldu.
REMZİYE HİSAR NE ZAMAN ÖLDÜ?
1973 yılında emekliye ayrıldı. Yaşamını İstanbul’da Anadoluhisarı Otağtepe’de ailesinden kalma konakta sürdürdü. 1991 yılında Tübitak Hizmet Ödülü’nü aldı. Oğlu Feza Gürsey’i Nisan 1992’de yitirdikten sonra 13 Haziran 1992’de öldü.
REMZİYE HİSAR BULUŞLARI VE BAŞARILARI
Dördü çeviri, beş ders kitabı yayımlamış; ayrıca kimya dalındaki buluşlarını içeren 16 bildirisi Fransa’da yayınlanmıştır. Uluslararası bildirileri arasında yer alan, Siirt dağlarında yetişen bir bitki türünün etkilerini içeren buluşu Fransa’da yayımlanarak bilim dünyasına tanıtılmıştır.
1920’lerden itibaren şiir yazan Remziye Hisar’ın bazı şiirleri “Bir Kadın Sesi” adlı kitapta bir araya getirilerek yayımlanmıştır.
AKADEMİK GÖREVLERİ
1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde kimya ve fizik kimya dersleri verdi. 1936 yılında bir süre için üniversiteden ayrıldı; Hıfzıssıhha Müessesesi Farmakodinami Şubesi’nde Kimya Mütehassıslığı görevinde bulundu.
1942-1947 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde görev yaptı. 1947 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Kimya Kürsüsü’ne atandı. 1955 yılında Fransa’da “Officiel d’Academie” nişanı’na layık görüldü.[6] 1959 yılında profesör oldu.
