Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, yapay zekanın ve büyük datanın havacılık bölümündeki dönüştürücü tesirini ele alan AI In The Sky aktifliğine katıldı. Bakan Uraloğlu, havacılık alanında milletlerarası otoriteleri bir ortaya getiren tertipte yaptığı açıklamada, “Ülkemiz 4 saatlik uçuş müddetiyle 1,5 milyar insanın yaşadığı, 51,2 trilyon dolar gayrisafi ulusal hasılaya sahip 67 ülkenin merkezinde avantajlı ve mükemmel bir lokasyona sahiptir. En süratli, en inançlı ve en konforlu ulaşım yolunun havayolu olduğu şuuruyla; ülkemizin bu avantajlı pozisyonunun potansiyelini en üst seviyeye çıkarmak için havacılık alanında çok büyük yatırımlar gerçekleştirdik.” sözlerini kullandı.
“DIŞ ÇİZGİLERDEKİ SAYIMIZI 349 UÇUŞ NOKTASINA ÇIKARACAĞIZ”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde “dünyada ulaşamadığımız hiçbir nokta kalmayacak” amacıyla hareket ettiklerini kaydeden Uraloğlu, “Ülkemizi; dünyanın en geniş uçuş ağına sahip ülkelerinden birine dönüştürdük. Bugün iç çizgilerde 58 noktaya, dış sınırlarda 131 ülkede 347 farklı noktaya havayoluyla ulaşıyoruz. Önümüzdeki ay da Türk Hava Yolları ile İstanbul-Sao Paolo -Santiago ve İstanbul-Kuala Lumpur-Sydney sınırlarında yeni seferlere başlayarak bu yılın sonunda dış çizgilerdeki sayımızı 349 uçuş noktasına çıkaracağız. Yolcu sayımızın bu yıl sonunda 236 milyonun, 2025 yılında da 250 milyonun üstüne çıkacağını öngörüyoruz. Son 22 yılda 32 yeni havalimanı inşa ettik. Lisana kolay 1,5 yılda bir havalimanı.” dedi.
Havacılık kesiminin globalleşmenin en değerli aktörü olduğunu anlatan Uraloğlu, “Havacılığın, bir ulaşım modu olmaktan öte, ülkelerin ekonomik ve kültürel gelişiminde kıymetli bir rol oynayan ve sonları aşan bir köprü olduğunu hepimiz çok uygun biliyoruz. Bu bölüm, teknolojinin süratle geliştiği bir çağda, daima dönüşüme uğramakta ve rekabet de buna paralel olarak artmaktadır. Genç, çağdaş ve verimli uçak filolarına sahip olmak, havayollarının rekabette bir adım öne geçmesini sağlayan en değerli faktörlerden biridir.” formunda konuştu.
“YAPAY ZEKA VE BÜYÜK BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİ PAHALANDIRMAK ZORUNDAYIZ”
Uraloğlu, kalıcı rekabet için daima olarak yenilikçi tahlillerin üretilmesi gerektiğini söz ederek “Hayatımızın her alanında olduğu üzere havacılıkta da yeniden yapay zeka ve büyük bilgi teknolojilerini kıymetlendirmek zorundayız. Zati dijital teknolojilerin en çok uygulamaya geçtiği ve kullanımının daima arttığı bölüm havacılık bölümü olmuştur. Birinci otomatik bagaj sıralama sistemleri 1990’larda ortaya çıkmış, 2000’li yılların başından bu yana, e‑biletler kâğıt biletlerin yerini alırken, biniş kartları taşınabilir ortama taşındı. Gerçek vakitli bagaj takipleri uygulanmaya başladı.” dedi.
Yapay zeka alanında yaşanan gelişmelerin havacılık kesimini derinden etkilediğini belirten Uraloğlu, “Yapay zekanın havacılığa getirdiği en büyük değişimlerden biri olan otonom uçuş sistemleri sayesinde pilot kusurları minimuma indirildi. Havacılık dalındaki tüm şirketler yapay zeka dayanaklı sistemlerle işletme maliyetlerini ve genel masraflarını düşürebiliyorlar. Bunun üzerinde çalışan birçok firma var. Yani aslında yapay zeka konusunda yapay olan hiçbir şey yok. Pek somut, başarılı ve müspet katkıları olduğunu görüyoruz.” açıklamasında bulundu.
“HAVA TRAFİĞİ İDARESİ DAHA ETRAF DOSTU HALE GETİRİLECEK”
Uraloğlu, yapay zeka sayesinde uçakların bakım süreçlerinin optimize edileceğini ve mümkün arızaların evvelden tespit edilebileceğini anlatarak “Büyük bilgi tahlili ile hava trafiği idaresi daha verimli hale getirilecek ve kazaların önüne geçilecektir. Tekrar büyük bilgi tahlili ile yolcu davranışları tahlil edilerek, daha şahsileştirilmiş hizmetler sunulacaktır. Yapay zeka takviyeli bakım sistemleri sayesinde de uçakların ömrü uzatılacak ve bakım maliyetleri düşürülecektir. En kıymetli noktalardan biri de yapay zeka ve büyük data sayesinde hava trafiği idaresi daha etraf dostu hale getirilecek, emisyonlar azaltılacak ve sürdürülebilir bir havacılık kesimi inşa edilecektir. Bu kapsamda yapay zeka ve büyük data teknolojilerinin, havacılık bölümümüz için büyük bir dönüm noktası olduğuna inanıyorum.” biçiminde konuştu.
Yapay zeka teknolojilerinin hayatın her noktasında olduğunu belirten Uraloğlu, “Her vakit lisana getiriyoruz siber güvenlik noktasında en çok kıymet verdiğimiz konu yazılımdan- aygıt üretimine yerlilik ve milliliktir. Bugün, büsbütün yerli ve ulusal olarak geliştirdiğimiz Avcı, Azad, Kasırga, Atmaca ve Kule isimli yapay zeka uygulamalarımız ile ülkemizin siber güvenliğini sağlıyoruz. Birebir biçimde gururla altını çizmek istiyorum ki devlet hava meydanları genel müdürlüğümüz eliyle gerçekleştirdiğimiz uçuş operasyonlarında da yerli ve ulusal olarak geliştirdiğimiz yazılım ve cihazlarımızı kullanıyoruz.” dedi.
İRADE İLE HAVACILIKTA YENİ PERİYOT BAŞLADI
İnteraktif Radar Tahlil ve Veri Ekranı (İRADE) ile ilgili havalimanına ilişkin aktüel meteorolojik datalar, ATIS bilgisi, notamlar, AIP ve radar manzaralarını tek ekranda toplayıp kullanıcıya sunan bir sistem kurduklarını bildiren Uraloğlu, “İRADE yazılımını İstanbul Atatürk ve Çukurova havalimanlarımızda kullanmaya başlayarak havacılık alanında yeni bir periyodu başlattık. Birinci yerli ve ulusal hava trafik görüntüleme yazılımımız sayesinde bu alanda da dışa bağımlılıktan kurtularak bundan sonraki yerli teknoloji eserlerinin önünü açmış olduk. Önümüzdeki günlerde Dalaman Havalimanı’nda da kullanmaya başlayacağız. Yeniden, Türk mühendislerince geliştirilen Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal sivil nezaret radarı MGR Gaziantep Havalimanı’na kurduk. Aralık ayı içerisinde etkinleştirerek kullanmaya başlamayı planlıyoruz.” sözlerini kullandı.
ÇARE 40’TAN FAZLA HAVALİMANINDA HİZMET VERİYOR
Bakan Uraloğlu, hava trafik idaresi alanında büsbütün yerli ve ulusal imkanlarla geliştirilen Çok Emelli Radar Ekranı (ÇARE) sistemi hakkında da açıklamalarda bulunarak “Gerçek vakitli uçuş bilgilerini harita üzerinde sergileyerek hava trafik kontrolörlerinin hava trafiğini aktif bir biçimde yönetmesine ve trafik emniyetinin en üst seviyede sürdürülmesine imkân tanıyor. Ülkemizde 40’tan fazla havalimanında hizmet vermekte olan DEVA sistemi ülkemiz sonlarını da aşarak geçen yıl Azerbaycan’da da hizmete başladı. FOD Tespit Radarı (FODRAD), Kuş Tespit Radarı (KUSRAD), Uçuş Bilgi Sistemi (FIDS), AIS Portal Uygulaması, Uçuş İzle Uygulaması, Öngörüsel Siber Akın Tedbire Sistemi, Coğrafik Tabanlı Dijital Bilgi Platformu Yazılımı, Digital Atis Sistemi ya da Elektronik Uçuş Strip (EFS) uygulaması. Özetle ülkemizdeki uçuş operasyonlarında kullanılan teknolojilerin yerli ve ulusal olmasında büyük bir kademe kaydettik ve yenilikçi adımlarımızı atmaya devam ediyoruz.” dedi.
“KDM TÜM DİJİTAL ALTYAPIYI, YAPAY ZEKA İLE BİRLEŞTİREREK SUNUYOR”
Uraloğlu, Türkiye’nin sivil havacılık alanında dijitalleşme odağında yeni bir sivil havacılık modeli de oluşturduklarını kaydederek “Kurumsal Dönüşüm Modeli kısa ismiyle KDM dediğimiz bu model; sadece emniyet ve verimlilik sağlamakla kalmıyor; birebir vakitte kesimde sürdürülebilir bir dönüşümü, ileri teknolojilerle desteklenen bir altyapı aracılığıyla mümkün kılıyor. Bir havacılık otoritesinin gereksinim duyabileceği tüm dijital altyapıyı, yapay zeka ve büyük data ile birleştirerek sunuyor. ICAO regülasyonlarına uygun halde geliştirilen bu sistemde eğitimler şeffaf, takip edilebilir ve bağımsız bir ölçüm sistemine dayanıyor. Böylelikle hem eğitimin kalitesi artıyor hem de iştirakçiler için çok daha faal bir öğrenme ortamı sağlanıyor.” dedi.
Yeni havacılık modelinin birebir vakitte insan yanılgısını minimize eden, proaktif ve dinamik bir iş süreci idaresi de sağladığını kaydeden Bakan Uraloğlu sözlerine şu formda devam etti:
“Büyük data altyapısı, gerçek vakitli tahlillerle, potansiyel risklerin evvelce tespit edilmesine imkan tanıyor. Dijitalleşme ve bilgi entegrasyonunun en somut örneklerinden biri de OLS/CNS yazılımımızdır. Bu yazılım, havaalanı etrafında emniyeti sağlamak için Mahzur Kısıtlama Yüzeyleri ve Yapı Kısıtlama Alanları haritalarının hazırlanmasını hızlandırmakta ve yüksek doğrulukla sonuçlar sunmaktadır. Dijital Arazi ve Yüzey Modeli ile entegrasyon, arazi üzerindeki tüm potansiyel manilerin otomatik olarak haritalara yansıtılmasını sağlıyor ve emniyet açısından son derece hassas olan bu süreçleri dijital bir yaklaşımla güzelleştiriyor. Üstelik bu yazılım, havacılık otoritelerinin ihtiyaçlarına nazaran açık kaynak platformunda geliştirildiği için kullanıcı gereksinimlerine nazaran özelleştirilebiliyor. Tekrar, İHA Takip ve Trafik İdare Sistemi, hava trafiğinde bilgi odaklı karar almanın bir öbür örneğini sunmaktadır. Otonom ticari nakliyecilik ve drone kullanımı süreçlerini hızlandırarak, operasyonel verimliliği üst düzeye çıkartıyor. Dinamik dronebanlar, şehirlerarası otonom İHA uçuşları ve uçuş kayıtlarının gerçek vakitli olarak izlenebilmesi sayesinde güvenlik en üst seviyede sağlanıyor.”