Kardeş kıskançlığı

Annenin hamile olmasıyla başlayan bu hikâye, çocuğa nasıl söyleneceği, istemediğinde neler yapılacağı, sırf çocuk istiyor diye hamile kalmaya çalışmak, doğum sonrasında yaşanacaklar kardeş kıskançlıkları gibi birçok süreç barındırır. Bu süre içerisinde eşinizin desteği sizi rahatlatır.
Bir çocuğun kardeş istemesi güzel duygudur. Ebeveynler de çocuk yapmadan önce çoğu kez ‘Kardeş istiyor musun?’ diye çocuklarına sorarlar. Oysa çocukların kararlarının çok çabuk değiştiği gerçeğini unuturlar. Oysa en kötüsü de ‘Sen istedin yaptık!’ denmesidir. Bu çocukların omuzlarında taşıyamayacağı yük olur. En sağlıklısı çocuğa bunun kararının anne babasının vereceğini anlatmaktır.
Yeni Doğacak Kardeşin Gelişi Ne Zaman Söylenmeli
Çocuğa bu açıklamayı yaparken birçok faktörü göz önünde bulundurmanız gerekir. Erken söylenildiği zaman bazı olumsuzluklar yaşanabilir. Annenin 0-3 ay döneminde bazı olumsuzluklar yaşayabileceği için çocuğa açıklama yapmak erken olabilir. Okul öncesi dönemde ise zaman kavramı olmadığı için bir an önce doğmasını isteyebilirler. En sağlıklısı karnınız belirgin olana kadar söylememektir.
İlk çocuk, kardeşi olana kadar, anne ve babasının ilgisini, sevgisini tamamen üzerinde hisseder, bunları kimseyle paylaşmadan büyür. Kardeşin dünyaya gelmesi ile beraber kendi üzerinde toplanan bu ilgi ve sevginin azaldığını görür. Çünkü yeni doğan çocuk en azından fiziksel temel ihtiyaçları nedeniyle daha çok zaman ve enerji harcamayı gerektirir ki bu durum, büyük olan çocuğun önceden kendisine sunulan zaman, ilgi ve emeğin kısıtlanması ile olur.
Ayrıca, gelen çocuğun cinsiyeti, annenin yükünün azaltılması için büyük çocuğun kreşe başlaması, odasının ayrılması vb. değişiklikler çocuğun hayatında birçok yeniliğe, çocuk için olumsuz değişikliklere uyum sağlamak zorunda kalmasını sağlar. Bu durum çocukta uyum sorunlarını ortaya çıkartır ki çocuklar, sıradan rutin düzenlerinin bozulmasında bile uyum güçlükleri gösterirler. Çünkü rutin, bir diğer ifadeyle, bir adım sonrasını bilmek onlara güven verir.
Kardeşler arası yaş farkı ne kadar az ise kıskançlığın şiddeti o derece büyük olur. Çünkü 3-4 yaş öncesi, anneye duyulan yoğun ilgi dönemidir. Bu dönemde annenin ilgisini paylaşmak zorunda kalan çocuğun kardeşine ve annesine karşı tepkisi büyük olur.
Kimi zaman küçük kardeşin gelmesiyle beraber, anne ve babaların ilk çocuktan beklentileri artar; daha fazla sorumluluk almaları, başarılı olmaları yönünde baskılar ortaya çıkarken; diğer yandan da, kardeşi ile olan ilişkilerinde uyumlu ve olumlu hatta kardeşi ile ilgili sorumluluklara yardımcı olması beklenir. Olumsuz tutum ve yaklaşımlarından dolayı çoğu zaman suçlanır, cezalandırılır.
Böylece çocuğun, bebeğe karşı hissettiği kızgınlık, kırgınlık, haksızlığa uğradığı duyguları öncelikle anne babasına daha sonra da kardeşine doğru yönelir. Çocuk eğer kendisini dışlanmış, yalnız, sevilmeyen çocuk olarak hissederse kaybettiklerini tekrar kazanmak için bebekleşmeye başlar. Kardeşi gibi bez bağlanmasını isteme, çişini, kakasını beze yapma, biberonla süt içme, annesini emme, bebeksi konuşma; başarısızlıklar, uyumsuz ve hırçın davranışlar, öfke patlamaları, kurallara uymama vb. olumsuz davranışlar ortaya çıkar.
Kardeşi Olacağı Nasıl Söylenir?
Kardeşi olacağını çocuk kendini keyifli hissettiğinde, iyi hissettiğinde söylenebilir. Açıklama yaparken basit cümleler kurmanız çocuğun anlamasını kolaylaştırır. “Babanla bir çocuk yapmaya karar verdik. Şu an karnımda bebek var. Senin bir kardeşin olacak. Artık 4 kişilik aile olacağız.” gibi çocuğun anlayacağı duygusal açıklamalar olmayan ifadelerle açıklama yapabilirsiniz. Bu cümleyi kendi ailenize göre değiştirebilirsiniz…
Vereceği tepkilere hazırlıklı olun, kaygılanmayın… Bu süreci soğukkanlılıkla ve sakin geçirmeye özen gösterin…
Kardeşini Çok Kıskanıyor Ne Yapabilirim?
• Rekabeti besleyecek durumlardan kaçının.
• Hakemlik yapmaktan kaçının.
• Karşılaştırmalardan kaçının.
• Kardeş günü planlayın ve birlikte yapacağı etkinlikler oluşturun.
• Yaşının üzerinde, kardeşiyle ilgili sorumlulukları yüklemeyin.
• Çocuğun kıskançlığını ortadan kaldırmaya ve kardeşini sevdirmeye çalışmak yerine, olumsuz duygularını ifade edebilmesini sağlamalısınız. “Beni çok yoruyor, bu yüzden bazen ben de ona kızabiliyorum, hiçbir şeyini kendisi yapamadığı için ben yardım etmek zorundayım, bu yüzden çok yoruluyorum, sana eskisi gibi zaman ayıramıyorum ama seni önceden sevdiğimden daha az sevdiğimi düşünme, ben de kardeşim doğduğunda böyle hissetmiştim.” vb. ifadelerle onun olumsuz duygularını ifade etmesini cesaretlendirin ve onu anladığınızı gösterin.
• “Biricik”liğini O’na hissettirin. “Sen benim biricik kızımsın/oğlumsun, senin annen/baban olduğum için çok memnunum, iyi ki senin gibi bir kızım/oğlum var” vb. ifadeleri sıkça kullanın. Bu sözlerinizin gerçekliğini ona zaman ayırarak, birlikte oyun oynayarak, keyifli etkinlikler yaparak gösterin.
Sözü edilen yaklaşım ve öneriler ile baş edemediğinizi, çocuğunuzun sorunlarının büyüdüğünü gözlemlediğiniz takdirde ise mutlaka bir uzman desteğini ihmal etmeyiniz.