Türk Lirası’nın gitgide kıymet kaybetmesini önlemek ismine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın attığı adımlar, firmaların da siyasetlerinin değişmesine sebep oldu. Yatırım ve işletme sermayesi için başvurdukları kredileri almakta zorlanan firmalar, Merkez Bankası’ndan fedakarlık beklerken ihracatçılar, döviz bozdurmamak ismine hammadde stokuna başladı. Bu gidişat da ithalatı artırıp dış ticaret açığında rekora neden oldu.
Tüm bu gelişmelerin akabinde hammadde şirketleri de yeni bir formül buldu ve iç piyasada TL ile mukavele yapma zorunluluğuna rağmen, yurt dışında kağıt üzerinde şirket kurarak, eserlerini bu şirketler üzerinden Türkiye’ye getirmeye başladı. Şirketler, “Ürünü dövizle yurda getiriyoruz. Ulusallaştırma için tüm vergilerini ödüyoruz. İç piyasada TL ile kontrat mecburiliği var. Kur oynaklığından ötürü müşterilerimizle mutabakat yapmakta zorlanıyoruz. Yüzde 3-4 olan karımızı da kurdan ötürü kaybetmek istemiyoruz” fikri ile bu modele yöneldi.
‘EKONOMİ İDARESİNİN ALDIĞI ÖNLEMLERİN BİR KARŞILIĞI YOK’
Dünya’dan İmam Güneş’in haberine nazaran; Avrupa’nın birçok ülkesinden fatura kesen firmalar, hammaddeyi Türkiye’ye yurt dışındaki şirketleri üzerinden getirdikleri için karlarını da yurt dışına çıkarmış oluyor. Velhasıl, Hazine, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası’nın aldığı kararlar hem üreticiler hem de ihracatçılar nezdinde karşılık bulmuyor.
Sektör kaynakları, yurt dışında şirket kuran firmaların yüklü olarak plastik dalından olduğunu, dokumacılık kesiminde de bu uygulama için teşebbüslerin başladığını belirtiyor. Döviz kurundaki oynaklıktan ötürü müşterileri ile ödeme ve vadelendirme konusunda daima tartışma yaşayan şirketler, yurt dışındaki şirketleri vasıtasıyla kestiği faturalarla artık döviz kurundaki sıkıntılarla ilgilenmiyor.
Şirketler, Merkez Bankası’na döviz bozdurmamak, iç piyasada TL ile çalışmamak istiyor. Bunun yerine “Ürünümü Körfez ülkelerinden bağlarım, Avrupa’da şirket kurarım, faturayı da oradan keserim” fikrini benimsediler. Şirketler, birçok Avrupa ülkesinde paylaşımlı ofis olarak nitelendirilen küçük metrekareli yaklaşık 50 firmanın yer aldığı bir merkezden yer kiralayıp, faturalarını buradan kesiyorlar. Hasebiyle ofis yahut depo kurmalarına da gerek kalmıyor.
‘MİLLİLEŞTİRME’ SÜRECİNİN AŞAMALARI
– KDV, ek gümrük vergisi üzere ödeme yükümlülükleri yapılan eserler, iç piyasada satışa açılıyor ve satılan eserler ithalat olarak görülüyor.
– İthalatçı hammadde şirketleri mali yükümlülüklerini ve karını da dahil ederek iç piyasada gereksinimi olan firmalara eserlerini satıyor.
– İç piyasada TL ile çalışma zorunluluğundan ötürü kur oynaklığı ve vade sorunu firmaların en büyük sorunu durumunda. Bu nedenle hammadde şirketleri yurt dışından fatura keserek, yararını yurt dışına götürüyor.
– Yurda getirilen eserin ulusallaştırılması de mamul üreticisi firmaya kalıyor. İthalatçı hammadde şirketleri firmalara “ürünü siz millileştirin, fiyatta kolaylık sağlarız” diyor.