Avrupa, Rus ham petrolünün ve rafine yakıtların tüm ithalatını gelecek yılın başlarında sona erdirme konusunda ciddiyse, tahlilin anahtarı Asya’da ve daha özel olarak da Çin’de yatıyor.
Avrupa Birliği Mayıs ayında, Rus ham petrolünün deniz yoluyla ithalatını Aralık ayına kadar sona erdirmeyi ve iki ay sonra da Moskova’yı Şubat ayında gerçekleştirdiği işgal nedeniyle cezalandırma gayretlerinin bir modülü olarak rafine eser ithalatını sonlandırmayı kabul etti. Sorun şu ki, global sistemde, şimdiye kadar Rusya’ya olan bağımlılığını sona erdiremeyen Avrupa’da oluşacak potansiyel açığı kapatacak kâfi dizel yakıt bulunmuyor.
AVRUPA YÜZÜNÜ ÇİN’E DÖNÜYOR
Piyasa data ve tahlil şirketi Kpler’in emtia analistleri tarafından derlenen datalara nazaran, Rusya’nın deniz yoluyla Avrupa’ya gerçekleştirdiği dizel ihracatı, Ağustos ayında 543.000 varil/gün idi. Bu sayı, geçen yılın birebir ayında gerçekleşen 520.000 varilden de fazla manasına geliyor.
Reuters’tan Clyde Russell’ın haberine nazaran, Ukrayna’ya yönelik hücumdan bu yana Rusya’nın Avrupa’ya dizel ihracatı aşağı üst işgal öncesi düzeylerde kaldı ve Ağustos ayı aslında en düşük aylardan biri olarak kaydedildi. Yılın tepesi, Nisan ayında gerçekleşen 681.000 varil/gün ölçüsündeki ihracat olarak kayıtlara geçmişti.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere nazaran, Avrupa, Asya’daki rafinerilerden daha fazla dizel almaya çalışıyor. Kpler dataları, Ağustos ayında gerçekleşen günlük 365.000 varili işaret ediyor. Bu sayı, Mart ayından bu yana, Avrupa’nın deniz yoluyla Asya’dan gerçekleştirdiği en yüksek düzey olarak öne çıkıyor.
Rusya’ya olan bağımlılığını sona erdiremeyen Avrupa’da oluşacak potansiyel güç açığını kapatacak kâfi dizel yakıt bulunmuyor.
DENKLEMİN TARAFLARI
Avrupa’ya olan akışların Asya’daki dizel rafineri marjlarını yüksek düzeylerde tuttuğu görülüyor. Dizel ve jet yakıtı için temel yapı taşı olan bir varil mazot üretiminden elde edilen kar, 42.83 dolar civarında seyrediyor. Bu, 24 Haziran’daki rekor kar düzeyi olan 68.69 dolardan aşağı olsa da, geçen yıl bu vakte nazaran altı kat daha yüksek bir kar marjı manasına geliyor. Bugünkü sayılar, birebir vakitte, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği günkü 16.07 dolar marjından yüzde 166 daha yüksek bir kar marjı manasına geliyor.
Denklemin iki tarafı bulunuyor. Avrupa, Asya’dan daha fazla dizel yakıt temin etmeye çalışırsa, marjların daha da artması bekleniyor. Bunun da, rekor seviyede yüksek termal kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaz fiyatlarıyla karşı karşıya kalan Avrupa’da halihazırda ziyadesiyle hissedilen yüksek enflasyon ve ekonomik büyüme kaygılarını yeterliden güzele artırması bekleniyor.
ÇÖZÜM HİÇ KOLAY DEĞİL
Piyasanın sorunu, Avrupa’nın Rus ham petrolü ve yakıtını, bilhassa de dizel ithalatını kesmesi için uygun bir yol olup olmadığında düğümleniyor. Orta Doğu, Afrika ve Amerika’daki ihracatçıların Avrupa’ya eser gönderme kabiliyeti ve Rusya’nın Asya’daki alıcılara, bilhassa Çin ve Hindistan’a daha fazla petrol gönderme dileği ve imkanı göz önüne alındığında, ham petrolün birtakım taraflardan işlenmiş petrolün yerini alması daha kolay üzere gözüküyor. Sorun ise dizelde ve tahlil hiç de kolaya benzemiyor.
Rusya, Avrupa dışındaki ülkelere, bilhassa de Asya menşeli teslimatlar için daha fazla teklif veren Afrika’daki ülkelere daha fazla dizel ihraç edebilir. Lakin akışların bu halde tekrar düzenlenmesinin tam bir tahlil olması mümkün gözükmüyor. Bunda, bu tahlilin tüm taraflar için daha yüksek maliyetlerle sonuçlanmasının büyük tesiri bulunuyor.
ÇİN’İN DİZEL İHRACATINDA DÜŞÜŞ
Asıl gereksinim duyulan şey ise global deniz nakliyeciliği pazarında daha fazla dizel tedariği. Burada da kilit nokta Çin üzere gözüküyor.
Pekin, bağımsız rafinaj kesimini konsolide etme isteği ve rafine etme süreçlerinde kullanılan enerjiyi kısmaktan yüksek ham petrol fiyatlarının ithalatı caydırmasına kadar birçok nedenle bağlı olarak ihracat kotalarını kıstıkça, Çin’in rafine eser ihracatı bu yıl çarpıcı bir formda düşüş gösterdi. Çin’in dizel ihracatı 2022 yılında düştü. Resmi gümrük datalarına nazaran, Çin’in Temmuz ayında dizel ihracatının günde yaklaşık 87 bin varile muadil olan 360 bin tona karşılık geldiği gözüküyor.
Yılın birinci sekiz ayında dizel ihracatı, 2021 yılının tamamı için günde 315 bin varil iken, bu müddette ortalama 85.900 varil olarak gerçekleşti.
Dizel ihracatındaki düşüş, geçen yıl Ağustos ayında başlayarak hem 2021 yılı Mart ayında hem de 2020 yılı Mart ayında günde yaklaşık 680 bin varillik bir tepe görmüş olan artış trendini bilakis çevirmiş durumda. Çin’in dizel ihracatı, ülkenin potansiyeli dahilinde kolaylıkla 500 bin bpd’ye yükselebilirse, bunun global arz üzerindeki baskıyı da hafifleteceği öngörülüyor.
SORUN YALNIZCA PARA DEĞİL
Daha fazla dizel ihracatına müsaade vermek, ucuz Rus ham petrolü satın alabileceği ve rafine yakıt ihracatında daha güçlü marjlar elde edebileceği için, Pekin açısından ekonomik istikametten bir yarar olsa da, denklemin değişkenleri ortasında paradan daha fazlası bulunuyor.
Pekin, Putin ile ittifak içinde ve Avrupa’nın Rusya’nın güç ihracatından elde ettiği gelirleri kesmesine yardım etmesi konusunda isteksiz davranması yüksek ihtimal üzere duruyor. Birebir formda Pekin de, imalat endüstrilerinin öncelikle Batılı ülkelere olan ihracata bağımlı olması nedeniyle, güç fiyatlarına dayalı bir global sakinlik görmek istemiyor. Denklemin nasıl çözüleceğini ise vakit gösterecek üzere gözüküyor.