İran’da Aralık 2024’te gözaltına alınarak başşehir Tahran’daki Meskenin Hapishanesi’nde tutulan İtalyan gazeteci Cecilia Sala hadisesinde iki ülke ortasındaki diplomatik tansiyon tırmanıyor. İtalya basınında son günlerde, Türkiye’nin arabuluculuğuna başvurulması ihtimali de lisana getirilmişti. İtalya Dışişleri Bakanlığı’ndan mevzuya ait açıklama geldi.
BBC Türkçe’den Övgü Pınar’ın haberine nazaran, BBC Türkçe’ye konuşan bir bakanlık yetkilisi, basındaki tezlerle ilgili yorum yapamayacaklarını söyledi fakat “Bakanlık olarak biz şu kademede İran ile ikili müzakereler kanalı üzerinden çalışıyoruz. Lakin elbette İran’da haksız yere tutuklu bulunan bir gazetecinin hür bırakılması için herkesin takviyesini umarız” sözlerini kullandı. İtalya basını, krizi çözmek emeliyle Roma-Washington ortasında da çeşitli seviyelerde görüşmeler yürütüldüğü bilgisini verdi.
‘SALA, REHİNE DİPLOMASİSİ KAPSAMINDA GÖZALTINA ALINDI’
Tahran idaresi, Sala hadisesinin ‘İtalya’da ABD’nin talebiyle gözaltına alınan İran vatandaşıyla ilişkili olduğu’ argümanlarını teyit eder nitelikte açıklamalar yaptı. Olayın İran-İtalya ilgilerine ziyan verdiği ihtarında bulundu. Vilayet Foglio gazetesi ve Chora Media podcast platformu için çalışan 29 yaşındaki Cecilia Sala, gazeteci vizesiyle bir haftalığına gittiği İran’da 19 Aralık’ta otelinden alınarak Konutun Hapishanesi’ne götürülmüştü. Sala’nın gözaltına alındığı lakin 27 Aralık’ta İtalya tarafından duyurulmuştu.
İran, yaklaşık 10 gün rastgele bir resmi suçlama olmaksızın gözaltında tutulan İtalyan gazeteciye daha sonra, ‘İslam Cumhuriyeti’nin maddelerini ihlal etmek’ suçlaması yöneltmişti.
İtalya basınında ise Sala’nın Milano’da 16 Aralık’ta gözaltına alınan bir İran vatandaşına karşılık ‘rehine diplomasisi’ hedefiyle tutuklandığı sav ediliyordu. 38 yaşındaki İran vatandaşı Muhammed Abedini, ABD tarafından silah kaçakçılığı ve yaptırım maddelerini ihlalle suçlanıyor. ABD’nin iadesini istediği Abedini hala Milano’da gözaltında.
İtalya hükümeti birinci günden itibaren Sala’yı ‘evine geri getirme’ kelamı vererek diplomatik teşebbüslere başladı. Bu kapsamda İtalya’nın Tahran Büyükelçisi, Sala’yı cezaevinde ziyaret etti, ocak ayının birinci günlerinde İran’ın Roma Büyükelçisi Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
KARŞILIKLI DİPLOMATİK GÖRÜŞMELER YAPILDI
Bu görüşmenin akabinde İran Büyükelçiliği tarafından yapılan açıklamalar, Sala ile Abedini hadiselerinin kontaklı olduğu argümanlarını dayanaklar nitelikteydi. Büyükelçilik, “Asılsız suçlamalarla Milano Cezaevi’nde tutuklu bulunan İran vatandaşı Muhammed Abedini ve İran İslam Cumhuriyeti maddelerini ihlal ettiği argümanıyla İran’da gözaltına alınan İtalyan vatandaşı Cecilia Sala hakkında görüş alışverişinde bulunduk” dedi.
Bu görüşmenin akabinde İtalya’nın Tahran Büyükelçisi İran Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. İran Dışişleri Bakanlığı bu görüşmede, Abedini’nin İtalya’da ‘hukuka karşıt olarak gözaltına alınmasını’ protesto ettiklerini duyurdu. Bakanlık, Abedini’nin gözaltına alınmasının ABD’nin ‘İran vatandaşlarını dünya çapında rehin alma istikametindeki siyasi ve düşmanca niyetleriyle uyumlu yasa dışı bir eylem’ olduğunu söyledi.
Tahran idaresi, Abedini hadisesinin memleketler arası hukukun prensip ve normlarını ihlal ettiğini ve İran-İtalya ilgilerine ziyan verdiğini de bildirdi.
ABD’DEN KARŞI SUÇLAMA
La Repubblica gazetesi, İtalyan gazetecinin İran’da gözaltına alınmasının Abedini hadisesiyle ilişkili olabileceği argümanlarını, ABD’li yetkililere de sormuştu. Gazetenin geçen hafta görüştüğü bir ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü şöyle dedi: “İtalyan gazeteci Cecilia Sala’nın İran’da tutuklandığından haberdarız. Bu tutuklama, bir İran vatandaşının 16 Aralık’ta İtalya’da drone bileşenleri kaçakçılığı yapmaktan tutuklanmasının akabinde geldi… Bir defa daha İran’da haklı bir neden olmaksızın keyfi olarak gözaltına alınan tüm mahkumların derhal ve şartsız özgür bırakılması davetinde bulunuyoruz.”
İsmi açıklanmayan dışişleri yetkilisi, “Maalesef İran rejimi öteki birçok ülkenin vatandaşlarını haksız yere tutuklamaya devam ediyor, sıklıkla bu bireyleri siyasi koz olarak kullanmayı amaçlıyor” demişti. Gazete, ABD’nin Abedini’nin İtalya’dan iadesini istemekte ise kararlı olduğunu yazdı.
Abedini, Ürdün’de geçen yıl ocak ayında üç ABD askerinin hayatını kaybettiği bir taarruzla ilişkili olarak ABD yaptırım maddelerini ihlalle suçlanıyor. Abedini’yle tıpkı gün bir İran vatandaşı daha ABD’de gözaltına alınmıştı. ABD Adalet Bakanlığı 16 Aralık 2024’te yaptığı açıklamada, “42 yaşındaki ABD-İran vatandaşı Mahdi Mohammad Sadeghi ve İranlı 38 yaşındaki Mohammad Abedini, ABD ihracat denetim ve yaptırım maddelerini ihlal ederek ABD’den İran’a sofistike elektronik bileşenler ihraç etmek için komplo kurmakla suçlanıyor” dedi. Bakanlık, Abedini’nin ayrıyeten, Ürdün’deki bir askeri üste insansız hava aracıyla düzenlenen ve üç ABD askerinin vefatına yol açan taarruzla bağlı olarak bir ‘terör örgütüne’ (İran İhtilal Muhafızları) maddi takviye sağlamakla suçlandığını da açıkladı.
AİLE BASINDAN ‘SESSİZLİK’ İSTEDİ
Cecilia Sala’nın ailesi ise bir açıklama yaparak kızlarının durumunun ‘çok kaygı verici ve karmaşık’ olduğunu söyledi. Aile, “Kızımız Cecilia Sala’yı konutuna getirmek için hükümetimiz azami ölçüde seferber oldu. Şu anda İtalyan yetkililerin eforlarının yanı sıra saklılık ve ihtiyat da gerekiyor” dedi ve basından durumun daha da karmaşık hale gelmesini önlemek hedefiyle ‘sessizlik’ talebinde bulundu.
Sala’nın annesi Elisabetta Vernoni, hafta içinde Başbakan Giorgia Meloni ile görüşmesi sonrası yaptığı açıklamada, kızının iki haftadır tek başına bir hücrede tutulduğunu, yatak ve yastık olmaksızın iki örtüyle yerde yatmaya mecbur bırakıldığını söylemişti. Aile öncelikle tutukluluk şartlarının düzeltilmesini talep ediyor. Anne Elisabetta Vernoni, “Hiçbir cürüm işlememiş 29 yaşındaki bir kızın cezaevi şartları, ömür uzunluğu iz bırakacak nitelikte olmamalı” dedi.
(ALINTI)